Kedi ve köpeklerinizi onlara verdiğiniz mamayla her gün yavaş yavaş öldürüyor olabilirsiniz. Kedilerin ve köpeklerin bir şeyi yiyebiliyor olması, bu yiyecekle hayatta kalıyor olması, o yiyeceğin kedi ve köpek beslenmesine uygun olduğunu göstermez. Kedi ve köpeklerin ortalama yaşam süresi son yüzyılda hızla düşmeye başlamıştır. Köpeklerde kanser oranı %47, kedilerde ise %32’ye çıkmıştır. Kedi ve köpeklerde yaşam süresinin kısalması ve kanser vakalarının hızla artışı konusunda yapılan araştırmalar evcil hayvan mamalarının bugün tekrar gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Doğru Mamayı Seçmenin Ne Kadar Zor Olduğunun Farkındayız
Pet endüstrisi dünyada hızla büyüyen sektörlerden biri. 2020 yılında pet endüstrisinin geliri 236 milyar dolar, kedi maması satışlarında büyüme oranı %162, köpek mamalarında büyüme oranı %159. Yüzlerce marka ve onbinlerce formül arasında insanlar kedileri ve köpekleri için doğru mamayı bulmakta zorlanmakta. Kedi ve köpek mamalarının etiketlerinde tüketiciye gerekli bilgilerin yer alması zorunlu ancak bu etiketler her zaman anlaşılabilir ve açık bir dille yazılmayabiliyor, mamaların içinde yer alan hayvan sağlığına zararlı maddeler kimi zaman teknik terimlerin arasında kayboluyor, kimi zaman belirsiz ifadelerle geçiştiriliyor. Milyar dolarlık endüstri içinde patili dostlarımızın sağlığına önem veren ve besleyici mamalar kadar sadece para kazanma amacını güden ve hayvan sağlını hiçe sayan mama markaları çoğunluğun oluşturuyor. Peki sapı samandan nasıl ayırırız ve kedi ve köpeğimiz için en doğru mamayı seçebiliriz.
Etiket Okumayı Öğrenelim
Çiğ mama, kuru mama, konserve mama, kurutulmuş mama. Hangi tür mamayı seçerseniz seçin yapmanız gereken ilk şey önce mamanın etiketine bakmak.
Kedi ve köpekler etobur hayvanlardır. Etobur hayvanların fiziksel özelliklerini taşırlar. Dişleri, çene yapısı, sindirim sistemi et ile beslenmeye uygundur. Tahıl içerikli mamaları yiyebilmek ve tolere edebilmekle birlikte bu onlar için sağlıklı olduğu anlamına gelmiyor. Geçen yüzyıllar içinde kedi ve köpeklerin yaşam süreleri kısalmıştır.
Tipik olarak avlanarak beslenen bir kedinin bir hafta içinde beslenmesi %83 kas eti, %7 kemik, %10 organdır. %10 organ miktarının %5’i taurin açısından zengin karaciğer olacaktır. Avladığı hayvanın yediği, sindirilmiş bitkisel içeriği o hayvanın iç organlarından alır.
Köpek için ise %80 kas eti, %10 kemik %5 iç organlar ve % 5 karaciğer. Bitkisel içerik ise avlanılan hayvanın midesinde sindirilmiş halde olan sebze ve meyveler olacaktır.
1- İlk Malzeme Et Olmalıdır
Kedi ve köpek mamasının içeriğindeki ilk madde et ( meat ) olmalıdır. Tavuk eti, kuzu eti, balık şeklinde yazılmalıdır.
Et Yan Ürünü İçermemelidir
Et yan ürünleri genelde mezbaha atıklarıdır. Hayvanın kafası, kuyruğu, ayağı, bağırsakları, kulağı ve iskeleti. Yine yolda ölen hayvanlardan, ölmüş çiftlik hayvanlarına kadar normalde kullanılmayacak olan her türlü eti içerebilir. ,
Et yan ürünleri kullanılabilmesi için et ya tamamıyla öğütülerek meat meal denilen öğütülmüş et yan ürününe dönüşür ya da una dönüştürülür. Yapılan her işlemde et besin değerini kaybeder.
Una dönüştürülen et ürünleri bu süreçte besin değerininin yanı sıra nem özelliğini kaybeder.
Et yan ürünlerinin hazırlanmasında kimyasal koruyucular ve bakteri öldürürler ağırlıklı olarak kullanılır. Bu sırada ette var olan yararlı tüm bakterilerde ölür.
Et yan ürünleri genelde şu isimlerle geçer:
- Et unu, tavuk unu, balık unu, vb ( meat flour, chicken flour, fish flour )
- Kurulmuş et proteini, kurutulmuş tavuk proteini vb.
- İşlenmiş Hayvansal Protein, işlenmiş tavuk proteini vb.
- Et yemeği, tavuk yemeği, balık yemeği vb. ( meat meal, chicken meal, fish meal )
- Et yan ürünü, tavuk yan ürünü, balık yan ürünü vb (Meat by-product, chicken by-product meal, fish by-product )
Sonuçta et yerine et versiyonlarının bulunduğu ürünlerden uzak durun.
2-Kimyasal Koruyucu, Yapay Renklendirici, Tatlandırıcı İçermemelidir
Kalitesiz mamaların en büyük özelliklerinden biri kimyasal koruyucular, yapay renklendiriciler ve tatlandırıcılar kullanmalarıdır.
Kanserojen özelliği taşıyan kimyasal koruyucular, yapay renklendirici ve tatlandırıcılar tıpkı insanlarda olduğu gibi hayvanlarda kanserin en büyük nedenlerinden biri.
Aşağıda uzun uzun kimyasal koruyucular, yapay renklendirici ve tatlandırıcılar, sentetik ek ürünleri açıklayacağız ancak bu isimlerin hepsini bilmenize gerek yok.
- Etikette yiyecek maddesi olarak tanımalayamadığınız, kimyasal madde tanımına benzeyen bir kelime varsa o mamadan uzak durun. Kaliteli mamaların içeriğine baktığınızda hemen hemen tüm malzemelerin yiyecek isimleri olduğunu farkedeceksiniz.
- Eğer içerikte olan made yerine genel belirsiz bir ifade varsa o mamadan uzak durun. Kaliteli mamalar doğal ve kaliteli malzemeler kullandıkları için bu malzemelerin hepsini tek tek yazarlar. AB onaylı oksidanlar, doğal koruyucular diyerek geçmez. Doğal koruyucu olarak kullanılan maddeyi Vitamin E tokoferoller, vitamin C absorbik asit, adaçayı yağı, hindistan cevizi yağı gibi açık ifadeyle belirtir.
Doğal koruyucular varken sırf kar marjını yükseltmek, mamaların raf ömrünü uzatmak ve normalde hayvan beslenmesinde kullanılmaması gereken et yan ürünlerini kullanabilmek adına kimyasal koruyucular bugün hala pek çok köpek mamasında kullanılmaktadır. Korucu olarak kullanılan nitrat ve nitritler kanın oksijen taşıma yeteneğini azaltır, benzoik asit ise astımdan hiperaktiviteye kadar pek çok soruna neden olur. Kimyasal koruyucuların mevcut tümörlerin büyüme hızını artırdığı ve kansere neden olduğu konusunda yapılan pek çok araştırma bulunmaktadır.
Kedi ve köpek mamalarını onlara daha cazip gelecek şekilde yapmanın çok daha doğal yolları varken, gerçekte hayvan sağlığına zararlı maddelerle yapılamayan, çok az etin kullanıldığı hatta gerçek etin hiç kullanılmadığı mamalar bu ürünlerin köpekler tarafından yenmesine sağlamak için yapay tatlandırıcılar kullanmakta.
Kimyasal renklendiricilerin kullanılmasının tek nedeni ürünü insanlar için çekici hale getirmek. Renkleri bizim gibi görmeyen hayvanlar için renklerin yiyecekleri çekici kılma etkisi yoktur. Hayvanlar için yiyeceği çekici kılan kokusudur. Pazarlama tekniği adına hayvan sağlığını hiçe sayan markalardan uzak durmak çok önemlidir.
Kimyasal Koruyucular, Yapay tatlandırıcılar ve Renklendiriciler Etiketlerde Nasıl Yer Alır?
Propilen Glikol (Propylene glycol)
FDA tarafından Amerika’da üretimi yapılan köpek mamalarında kullanımı yasaklanan Propylene glycol, kan zehirlenmesine neden olmakta. Bu maddenin diğer en yaygın kullanım alanı otomobil antifrizi .
Etoksikuin (Ethoxyquin )
Karaciğer ve kanla ilgili sağlık sorunlarına neden olabilir. Ethoxyquin böcek öldürücülerde ve lastiğin sertleştirilmesinde kullanılan bir madde.
Propil Galat (Propyl gallate)
Fareler üzerinde yapılan araştırmalar propil gallatın kansere neden olabileceğini göstermektedir. Propi galattın sindiriminde yanı etkiler arasında mide ve cilt tahrişleri, nefes alım zorluğu ve alerjik reaksiyon gelmektedir. Ayrıca böbrek ve karaciğer sorunlarına da neden olabilir.
Butylated hydroxyanisole (BHA) ve Butylated hydroxytoluene (BHT)
Dünya Sağlık Örgütü BHA ve BHT maddelerini potansiyel kansorojen maddeler olarak nitelemiştir.
Tert-butylhydroquinone (TBHQ )
Bu koruyucu, acılaşmayı önler. Bazen sinerjistik bir etkiye sahip olduğu BHA, BHT ve propil gallat dahil benzer koruyucularla birlikte kullanılır.
Benzoik Asit
Benzoik asit ayrıca plastikleştiriciler, reçine kaplamalar ve kaprolaktam üretiminde de kullanılır. Antiseptik, antifungal, antipiretik bir ajandır ancak insanlarda ve hayvanlarda uzun süreli sindirimi onaylanmamıştır. Evcil hayvan mamalarında sıkça görülen bir maddedir. Nörolojik hastalıklara neden olur.
Hi̇droklori̇k Asi̇t
Kibbles n Bits köpek mamasında kullanılır – Kullanımı klorür, gübre ve boya üretiminde kullanılan kostik bir kimyasal maddedir. Hidroklorik asit, ağız, boğaz, yemek borusu ve gastrointestinal sistemde ani ağrı ve yanıklara neden olabilir. Basit sağduyu, bunu bir evcil hayvan maması bileşeni olarak kullanmamayı gösterir!
Menadione Sodyum Bi̇sülfi̇t: K vitamininin sentetik bir versiyonudur. Evcil hayvan yemlerinde olduğu gibi uzun süreli kullanım için özel olarak onaylanmamıştır. Birçok ciddi sağlık sorunuyla ilişkilendirilmiştir. (BHT ile korunur, jelatin, sukroz, modifiye nişasta işlem yardımcılarını içerir ve topaklanmayı önleyici ajan olarak sodyum alüminyum kullanır) MSDS kılavuzu şunları belirtir: “Potansiyel Kronik Sağlık Etkileri: KARSİNOJENİK ETKİLER: 3 (İnsanlar için sınıflandırılamaz) IARC’ye göre. MUTAJENİK ETKİLER: Memeli somatik hücreleri için mutajenik. Bu madde böbrekler, akciğerler, karaciğer ve mukoza zarları için zehirlidir. Maddeye tekrar tekrar veya uzun süreli maruz kalma, hedef organ hasarına neden olabilir. “
EDTA
FDA tarafından kullanımına izin verilmekle birlikte EDTA dozajları hakkında sınırlama bulunmamakta. EDTA hakkında yapılan son araştırmalar anemi, böbrek rahatsızlıkları, kan pıhtılaşması, ishal, abdomen ağrıları ve şişlik gibi sorunlara neden olabileceğini ortaya koymaktadır.
Oksidan
Kullanılan içerik belirtilmeden oksidan yazan mamalardan uzak durmakta fayda vardır. Buna AB onaylı, FDA onaylı oksidanlar yazan mamalarda dahildir. Unutmayın kaliteli mamalar ve sağlıklı içeriğe sahip mamalar bu içeriği detaylandırır. Saklayacak içeriği olanlar ise belirsiz ifadelerin arkasına saklanır.
Renklendirici
Amerikan markalarında kullanılan renklendiriciler FD&C Mavi No. 1 ve 2, FD&C Yeşil No. 3, FD&C Kırmızı No. 3 ve 40, FD&C Sarı No. 5 ve 6, Turuncu B, Narenciye Kırmızısı No. 2 vb. olarak geçer.
Evcil hayvan yiyeceklerinde hangi tür renklendirici içeriğinin kullanıldığının etikete yazılma zorunluluğu bulunmadığından genelde sadece renklendiri eklenmiştir ibaresiyle geçmektedir. Doğal renklendirici yazan ürünler dahil olmak üzere renklendiri eklenen her türlü mamadan uzak durmakta fayda vardır.
Tatlandırıcılar
Yapay tatlandırıcılar monosodyum glutamat (MSG), hidrolize soya proteini, otolize maya özütü, disodyum guanilat, inosinat vb.
Evcil hayvan yiyeceklerinde hangi tür tatlandırıcı ya da aroma artırıcının kullanıldığını belirtilmesi zorunlu değildir. Doğal tatlandırıcı gibi belirsiz ifade kullanan ürünlerde dahil olmak üzere tatlandırıcı, aroma artırıcı gibi ifadelerin olduğu mamalardan uzak durmakta fayda vardır. Doğal olarak aromayı artırmak için örneğin dondurulmuş ciğer gibi ürünler kullanan markalar zaten tatlandırıcı gibi belirsiz ifade yerine içerikte dondurulmuş tavuk ciğeri geçer.
Yağ Yerine Geçenler
Olestra, selüloz jeli, karagenan, polidekstroz, modifiye gıda nişastası, guar zamkı, ksantan zamkı vb.
Birleştiriciler
Soya lesitini, mono- ve digliseridler, polisorbatlar, sorbitan monostearat
3- Doldurucu Malzemeler
Etobur olan kedi ve köpeklerin diyetinde doldurucu olarak kullanılan tahılların, bakliyatların yeri yoktur. Kaliteli çiğ mamalar, konserve mamalar ve kurutulmuş mamaların haricindeki tüm mamalarda ne yazık ki doldurucular bulunmaktadır. Bunun nedeni doldurucuların aynı zamanda kuru mama yapın sürecinde bağlayıcı olarak kullanılmasıdır.
Ancak pek çok marka doldurucuları sadece bağlayıcı olmanın ötesinde ucuz olduğu için tercih etmektedir. Öyle ki bugün ilk malzemesi buğday ve mısır unu olan mamalara bile rastlamak mümkündür.
Kedi ve köpek mamalarında asla bulunmaması gereken malzemelerin başında mısır, mısır unu, mısır nişastası, pirinç, yulaf, yulaf ezmesi, buğday, arpa, soya ve soya ürünleri, patates gelmektedir.
Yüksek glisemik seviyelere sahip olan doldurcuların bulunduğu mamalar yine uzak durulması gereken mamaloardır. Yüksek glisemi seviyesi diyabet, obezite ve kanser gibi dejenaratif hastalıklara neden olmaktadırlar.
2012’den bu yana onlarca markaya ait mamaların toplatılma nedeni aflatoksin hem evcil hayvanlarda hem de insanlada akut ölümcül hasalığa ve kansere neden olan mikotoksinlerdir. Aflatoksinlerin en yaygın bulunduğu mısır, sorgun, inci darı, pirinç ve buğday gibi tahıllardan uzak durmak önemlidir.
Mamalarda asla kullanılmaması gereken mısırın hemen hemen tüm ucuz markalarda kullanılmasının nedeni ise protein seviyesini yüksek göstermesidir. Ancak bu protein kedi ve köpekler tarafından sindirilemeyen bir proteindir. Mısır pek çok sağlık problemine neden olurken kedi ve köpek beslenmesine katkısı yoktur.
Soya yine kedi ve köpek mamalarında kesinlikle yer almaması gereken malzemelerden biridir. Nöbetler, Şişkinlik ve Mesane Taşlarına neden olmaktadır.
Kaynaklar
Healthy Pets – Dr. Karen Becker
Yorum yazabilmek için oturum açmanız gerekir.